De Vlaamse Regering wil meer en meer schaalvergroting ondersteunen om sterke en bestuurskrachtige lokale besturen te creëren. Dit gebeurt onder andere door samenvoegingen van gemeenten te stimuleren en te ondersteunen. Lokale besturen kiezen momenteel nog vrijwillig of en met wie ze fuseren.
De schepencolleges van Beveren en Kruibeke beslisten op 4 april 2022 tot de opstart van de voorbereiding van het administratief dossier tot vrijwillige samenvoeging. Beide colleges legden in deze beslissing ook al een aantal principes vast, deden een voorstel voor projectstructuur en gingen akkoord om een breed participatietraject op te starten.
De gemeenteraad van Kruibeke besliste op 6 mei 2022 om het lopende fusietraject met Beveren nietig te verklaren en tot de opmaak van een rapport inzake de bestuurskracht van de gemeente Kruibeke. De gemeenteraad besliste gelijktijdig om vrijblijvende verkennende gesprekken op te starten met de buurgemeenten Beveren, Temse en Zwijndrecht. De gemeenteraad ging akkoord om ten laatste op de gemeenteraad van eind oktober 2022 een beslissing te nemen inzake verregaande structurele samenwerking van de gemeente Kruibeke met één of meer buurgemeenten.
De gemeenteraad van Zwijndrecht besliste op 19 mei 2022 om de algemeen en financieel directeur en het managementteam een bestuurskrachtanalyse te laten uitvoeren, met name of de gemeente Zwijndrecht als zelfstandige gemeente alle eigen en toebedeelde opdrachten volwaardig kan blijven uitvoeren, al dan niet ondersteund door intercommunale samenwerkingen, ofwel dat een samensmelting met één of meer buurgemeenten noodzakelijk blijkt. De gemeenteraad nam op 22 september 2022 kennis van het rapport. De gemeenteraad besliste gelijktijdig om vrijblijvende verkennende gesprekken op te starten met de buurgemeenten Beveren, Kruibeke en Antwerpen. De verslagen van de verkennende gesprekken worden aan de gemeenteraad van 27 oktober 2022 ter kennis gebracht.
Argumentatie
Een fusie van de gemeenten Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht zou tot een erg slagkrachtige gemeente kunnen leiden, met het oog op een betere interne beheersing van de lokale organisatie, een meer efficiënte en kwaliteitsvolle dienstverlening aan burgers en bedrijven, een grotere beleidscapaciteit en een meer strategische positionering binnen het ruimere streekgebeuren.
Een grotere gemeente heeft meteen de schaalvoordelen om in te spelen op actuele (en te verwachten) problematieken, in de eerste plaats op vlak van een stijgende personeelskost (indexeringen, sectorale deelakkoorden, pensioenen,…) en informatica/digitaliseringskosten.
Het feit dat de Vlaamse Regering daarnaast een tussenkomst voorziet op vlak van schuldovername, vergroot dan weer de financiële draagkracht van de nieuwe fusiegemeente.
De gemeenten hebben daarnaast gezamenlijke aandachtspunten, in de eerste plaats op vlak van mobiliteit (bijv. E17), maar ook de waterproblematiek (nabijheid Schelde en Sigmaplan) en de verhouding polder/natuur/industrie.
De gemeenten werken reeds lange tijd op verschillende vlakken samen: zoals met de afvalintercommunale Ibogem en het Zorgpunt Waasland. Regionaal zou de fusiegemeente een belangrijke(re) speler kunnen worden, in de eerste plaats in verhouding tot de omliggende steden Antwerpen en Sint-Niklaas
Om die redenen wordt er aan de gemeenteraad voorgesteld om te beslissen over een principiële beslissing tot vrijwillige samenvoeging, in eerste instantie met drie lokale besturen (Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht) en in tweede instantie met twee lokale besturen indien één van de drie besturen toch niet voor een samenvoegingsoperatie zou kiezen.
Verder verloop
De samenvoeging moet verder administratief worden uitgewerkt in de loop van 2023 met het oog op een eventuele goedkeuring van het definitieve gezamenlijke voorstel tot samenvoeging door de gemeenteraden en indiening van dit voorstel bij de Vlaamse Regering uiterlijk op 31 december 2023. De integratie tot één gemeente moet op verschillende vlakken immers ambtelijk worden voorbereid: strategisch kader, dienstverleningsmodel, organisatiemodel, personeelsbeleid en rechtspositieregeling, samenwerkingsverbanden, beleidsthema’s, huisvesting en materiële activa, en ICT en communicatie.
Tot de definitieve beslissing tot samenvoeging, moeten dan ook in eerste instantie de verschillen tussen de betrokken gemeenten worden geïnventariseerd, en moeten er ontwerpen worden opgesteld om tot een harmonisatie te komen.
De gemeenteraden kunnen in onderling overleg een transitiemanager aanwijzen die de samenvoegingsoperatie op ambtelijk niveau begeleidt. Gelet op de schaal van de samenvoeging, is dit zeker aangewezen. Een selectie is vrij eenvoudig mogelijk op basis van een raamovereenkomst via de Vlaamse Overheid met Poolstok cvba. De gemeente Beveren is bereid om in te staan als aanbestedende entiteit van de gezamenlijke opdracht, gedelegeerd door de andere gemeenten.
Een projectgroep staat in voor het ambtelijk management van het fusieproces en bestaat uit de algemeen directeurs van de betrokken gemeenten, waar nodig ondersteund door de adjunct-algemeendirecteurs en de financieel directeurs, en de transitiemanager.
De inhoudelijke rapportering van de voortgang van de uitwerking van de samenvoeging, gebeurt op periodieke basis met bijzondere aandacht voor de terugkoppeling hiervan door de projectgroep aan zowel de schepencolleges als de gemeenteraden.
De algemeen directeurs van de betrokken gemeenten wordt dan ook gevraagd om:
Het moet tenslotte duidelijk zijn dat de huidige besturen geen definitieve voorafnames mogen doen op het nieuw bestuur. De bevoegdheid om bindende beslissingen te nemen ligt immers bij de nieuwe gemeente. Voorafgaand aan de start van de nieuwe gemeente kunnen enkel voorbereidende handelingen ondernomen worden.
Het nieuw bestuur kan de voorlopige afspraken vanaf 2025 omzetten in definitieve beleidskeuzen of waar nodig bijsturen.
De gemeenteraad hecht zijn principiële goedkeuring aan een vrijwillige samenvoeging van de gemeente Beveren, de gemeente Kruibeke en de gemeente Zwijndrecht.
De gemeenteraad gaat ook akkoord met een principiële goedkeuring van een vrijwillige samenvoeging van de gemeente Zwijndrecht met, naargelang het geval, de gemeente Beveren of Kruibeke, indien één van beide gemeenten geen goedkeuring zou geven aan de samenvoegingsoperatie.
De beoogde samenvoegingsdatum is 1 januari 2025.
De voorgenomen samenvoeging wordt verder onderzocht met het oog op een eventuele goedkeuring van het gezamenlijke voorstel tot samenvoeging door de gemeenteraad en indiening van dit voorstel bij de Vlaamse Regering uiterlijk op 31 december 2023.
De algemeen directeurs wordt gevraagd om een voorstel van aanduiding van een transitiemanager ter goedkeuring voor te leggen aan de eerstvolgende gemeenteraad.
Een projectgroep wordt opgericht die instaat voor het ambtelijk management van het fusieproces en bestaat uit de algemeen directeurs van de betrokken gemeenten, waar nodig ondersteund door de adjunct-algemeendirecteurs en de financieel directeurs, en de transitiemanager.
De projectgroep wordt gevraagd om te zorgen voor een inhoudelijke rapportering van de voortgang van de uitwerking van de samenvoeging, en dit op periodieke basis, met bijzondere aandacht voor de terugkoppeling hiervan aan zowel de schepencolleges als de gemeenteraden. De verschillen tussen de gemeenten moeten worden geïnventariseerd tegen 1 juli 2023.
De Vlaamse Regering wordt in kennis gesteld van deze principiële beslissing tot samenvoeging. Dit besluit heeft pas uitwerking wanneer de gemeenteraden van Beveren en Kruibeke ook hun principiële goedkeuring aan de samenvoegingsoperatie tussen de drie lokale besturen geven, of, in het geval Beveren of Kruibeke deze goedkeuring niet geeft, de andere gemeente dit wel doet voor een samenvoegingsoperatie met de gemeente Zwijndrecht.