2022_VB_00203 - Goedkeuring verlenging proeftuin AMIF_507 (4de pijler inburgering en integratie)

Werkbaar model voor de 4de pijler inburgering en integratie

Door in onze proeftuin verschillende scenario’s uit te proberen (versie 1.0 en 2.0), hebben we een werkbaar model gevonden waarin enkele waarden/methodieken centraal staan:

1. Individuele ondersteuning op maat is nodig om inburgeraars betrokken te houden en een echt verschil te maken (d.i. volgens het principe van proportioneel universalisme wordt er afhankelijk van de capaciteiten van de betrokkene op verschillende snelheden geschakeld). Zo is het duidelijk gebleken dat anderstaligen zonder contacttaal dat extra duwtje in de rug nodig hebben van de netwerkcoach om een zinvol 40urentraject af te kunnen leggen (d.i. waar ook vaak enkel de buddy-contacten in te kort komen).
2. De netwerkcoach heeft naast ondersteuning ook de rol van signalisator (d.i. doorheen de individuele trajecten wordt het duidelijk waar de obstakels liggen binnen de lokale context, het is ook de taak van de netwerkcoach om dit te signaleren aan beleid). Zo is digitale toegang vaak een heikel punt, net hetgeen waar meer en meer verenigingen op inzetten.
3. Wisselwerking tussen de netwerkcoach en de consulent van Integratie en Inburgering is cruciaal (d.i. een duidelijke rolverdeling is nodig zodat het traject succesvol kan ingevuld worden). Een controlerende rol is eerder weggelegd voor de integratiepartner, waar de netwerkcoach zodoende de vrijheid krijgt om een aanbod op maat uit te stippelen met de inburgeraar.
4. Diversiteit in aanbod is cruciaal om de inburgeraar gemotiveerd te houden (d.i. deze persoonlijke aanpak toont aan dat mensen met diverse interesses zitten, nu het aanbod verplicht wordt zal er nog meer lokale diversiteit gevonden moeten worden om echt aan te kunnen sluiten bij de noden van de inburgeraar en die gemotiveerd te houden).
5. De functie van lokale netwerkcoach moet losstaan van de individuele begeleider vanuit de sociale dienst (d.i. om vrij en ongedwongen aan de slag te kunnen gaan met de inburgeraar is het belangrijk dat de netwerkcoach niet de opvolgende en toekennende rol heeft die een maatschappelijk werker heeft in kader van individuele steunverlening)  

Daarentegen staan enkele punten onder discussie (afhankelijk van de beschikbare tijdsuren van de netwerkcoach, voor handen zijnde buddy’s en (al of niet) uitgebouwd vrijetijdsaanbod):

1. Individuele begeleiding >< omkadering door buddy’s: De instroom van onze 3 gemeenten is verschillend, alsook de beschikbare uren van de respectievelijke netwerkcoach. Een afweging moet gemaakt worden tussen inzetten op individuele begeleiding (d.i. louter door de netwerkcoach) en/of het uitbouwen van een buddynetwerk (d.i. ter ondersteuning van de individuele trajecten met de netwerkcoach). Een buddywerking – zoals beschreven in ons draaiboek – vraagt ook veel tijd en begeleiding van de netwerkcoach, tijd die afgewogen moet worden t.o.v. individuele investering in de inburgeraar. Eventueel kan ondersteuning op referentieniveau een stimulans zijn om alsnog een buddywerking- en werving uit te bouwen. 
2. Aanbod vrije tijd ontsluiten: Het moet nog onderzocht worden hoe ver een gemeente besluit te gaan in het omsluiten van het aanbod aan vrije tijd en vrijwilligerswerk. M.a.w. wordt de vrijetijdsbeurs een vast terugkerend thema of wordt er eerder gekeken waar inburgeraars hun wagon aan kunnen hangen om zo de integratie te bevorderen. M.a.w. wordt een vrijetijdsbrochure uitgewerkt of wordt per individu op maat gewerkt. M.a.w. hoe ver gaat men in het verder uitwerken en vorm geven van partnerschappen om die 40u zo divers mogelijk te maken (bv. DuoForAJob, Refu-Interim, GroepINTRO, I-Diverso). Wij wensen verder te kijken hoe de inventaris opgemaakt kan worden van organisaties en diensten in of van de gemeente die bereid zijn om inburgeraars te ontvangen met het oog op een divers aanbod ontsluiten op het digitale platform van het participatietraject. We willen zodoende monitoren wie zelfstandig de 40u kan voltrekken en wie extra lokale ondersteuning behoeft. 
3. Wie begeleiden?: Afhankelijk van het aantal trajecten per jaar, zal elke gemeente respectievelijk moeten bepalen om enkel op de verplichte inburgeraars of ook op de rechthebbenden in te zoomen. Een combinatie met verschillende trajecten is hierin niet uitgesloten. Wat wij sowieso laten varen gezien het vastgelegd decretaal kader is de begeleiding van verzoekers om internationale bescherming (d.i. asielzoekers). Deze groep maakte wel nog een deel uit van onze proeftuin (gezien de sterke aanwezigheid van lokale opvanginitiatieven binnen de respectievelijke gemeenten), maar zij vallen nu buiten de beoogde doelgroep. Per lokaal bestuur wensen we ook te bekijken wie extra ondersteuning behoeft en toch geen deel uitmaakt van de vastgelegde doelgroep (bv. inburgeraars met afgerond inburgeringstraject die alsnog zoekende zijn op het vlak van vrijwilligerswerk en participatie). 
4. Lokale netwerkcoach >< regionale netwerkcoach: Nu er besloten is om te investeren op regionaal vlak is het belangrijk om vast te leggen wat de wisselwerking/taakverdeling kan zijn tussen de lokale netwerkcoach (in opdracht van de gemeente) en de regionale netwerkcoach. Dit moet ook duidelijk zijn voor de inburgeraar en de relevante partners in het werkveld.

2023 wordt de periode waarin we bovenstaande discussiepunten verder willen onderzoeken en kijken in welke mate elke partner hier een gepast gehoor aan kan geven, rekening houdend met hun respectievelijke instroom en beschikbaarheid van de netwerkcoach. 

Afhankelijk van dit verder onderzoek met de beschikbare ESF middelen kan het zijn dat bijvoorbeeld één gemeente besluit om enkel de individuele begeleiding verder te zetten en een andere ook besluit om de vrijetijdsbeurs te activeren als vast aanbod of een buddywerking verder uit te bouwen.

Sowieso is ervoor gekozen om de gezamenlijke netwerkcoach voor de 3 gemeenten achter ons te laten, omdat het werkingsgebied en de verschillen te groot zijn om lokaal echt een verschil te kunnen maken. Personeelsuren werden – met de ESF middelen – vrijgemaakt om voor alle 3 de partners een netwerkcoach aan te stellen (in een verschillend werkregime). 

Uiteraard zijn het verder uitwerken van het lokaal financieringskader en een structurele inbedding in het lokaal bestuur de cruciale thema’s voor 2023.

Een duurzame werking uitbouwen

Succesvolle praktijken verduurzamen is voor ons een opdracht op verschillende niveaus. Waar de eerste proeftuinperiode vooral inzoomde op het methodologisch kader (door af te toetsen wat wel of niet lokaal kan werken), is het nu aan elke partner (en aan het collectief) om te kijken hoe dit verder lokaal verdiept kan worden en welke duurzame samenwerkingen verder vorm gegeven kunnen worden.

 Onder de netwerkcoaches:

- Door regelmatig uit te wisselen zal in 2023 het lokaal aanbod nog scherper gesteld kunnen worden dan hetgeen we voorlopig met de proeftuin hebben kunnen verwezenlijken (bv. hoe motiveren, hoe 40u registreren).

Binnen elk lokaal bestuur:

- Vrijstellen van personeel of creëren van bijkomende functies moet ook financieel verankerd worden binnen de meerjarenplanning, op basis van resultaten die voorgelegd worden aan het bestuur (d.i. rapporten bijhouden). De subsidie is hierin een belangrijke hefboom.

Met relevante partners:

- Door sterk in te zetten op de individuele wensen van elke inburgeraar zal een sterk lokaal aanbod uitgewerkt moeten worden, waarbij we kunnen genieten van de diversiteit binnen onze regio (bv. zwemlessen in Temse, niet in andere gemeenten). Een uitwisseling tussen de netwerkcoaches is hierin cruciaal. Een inventarisatie is hierbij ook nodig in kader van het uit te bouwen digitaal platform. Doordat wij in dezelfde regio actief zijn, kan de werklast verdeeld worden in het aantrekken van nieuwe partners die een participatie- of vrijwilligersaanbod willen uitwerken (bv. fietslessen openstellen voor andere besturen, vrijwilligersplaatsen solidair invullen).  

Deelname aan regionaal organisatienetwerk vanaf 2023

Het voordeel van als collectief gestart te zijn aan deze proeftuin is dat wij reeds nu de meerwaarde ervaren van uitwisseling tussen de gemeenten en respectievelijke collega’s. Deelnemen aan het regionaal organisatienetwerk kan er enkel toe bijdragen dat nog meer ideeën en good practices uitgewisseld kunnen worden en al of niet lokaal geïmplementeerd kunnen worden om nog beter het aanbod te kunnen ontsluiten.

Wij hopen vooral een vlotte wisselwerking mogelijk te maken tussen de lokale netwerkcoaches en de regionale netwerkcoach. Daarenboven hopen we enkele werkbare praktijken te kunnen vertalen naar de lokale context binnen respectievelijk kleine gemeenten met een beperkter aanbod en beperkte personeelsmiddelen.

Door net dit lokaal en divers verhaal te kunnen schetsen - in se zullen ook onze lokale modellen verschillende accenten leggen - denken we dat we een inspiratie kunnen zijn voor andere respectievelijk kleine besturen en gemeenten die nu nog niet weten hoe zij deze vierde pijler lokaal moeten of kunnen inkleuren. 

Grotere steden hebben vaker reeds een uitgebouwde projectwerking of aparte beleidscellen die zich toespitsen op integratie waarbij kleine gemeenten eerder niemand hebben die actief inzet op dit thema. Desalniettemin worden ook zij geconfronteerd met de uitdagingen van een veranderende lokale bevolking en is het dus belangrijk om ook aan hen te tonen hoe zij hun lokaal aanbod kunnen omkaderen.

Van de regionale netwerkcoach verwachten wij vooral:

• het voorzitten en samenbrengen van een regionale stuurgroep waar ervaringen en ‘good practices’ uitgewisseld kunnen worden  

• ondersteuning bij diverse subsidiemogelijkheden om alsnog de lokale en regionale werking te versterken (bv. Refu-Interim, DuoForAJob)  

https://www.esf-vlaanderen.be/nl/oproepen/proeftuinen-sociale-netwerking-en-participatie-voor-inburgeraars