2023_CBS_00178 - Oriënterend bodemonderzoek Neuzenbergbos: opmaak beschrijvend bodemonderzoek en statuut van onschuldige eigenaar voor gemeente: voorstel tot kennisname.

De Ovam heeft de algemene onderzoeksplicht van alle risico-percelen in Vlaanderen decretaal ingeschreven. Deze algemene onderzoeksplicht schreef voor dat voor alle gemeentelijke risicopercelen een eerste oriënterend bodemonderzoek moest worden uitgevoerd tegen 31 december 2021. Het college had het nodige budget echter pas in 2022 voorzien. De Ovam werd hiervan op de hoogte gesteld, en heeft geen opmerkingen gemaakt.

Op 12 juli 2022 wees het college de opdracht voor het uitvoeren van het oriënterend bodemonderzoek toe aan erkend deskundige ABO nv. 

In het najaar van 2022 werden bodem- en grondwaterstalen genomen. Uit de analyse van deze stalen en onderzoek van het dossier trok ABO volgende conclusies:

• Op de percelen 701A, 700X,  700W, 700T, 698E en 698F werd een verontreiniging met PFAS aangetroffen in het vaste deel van de aarde en in het grondwater. Deze verontreiniging in de grond en het grondwater werd vermoedelijk veroorzaakt door activiteiten van het aluminiumverwerkend bedrijf, tot ca. 1975, en mogelijks ook door andere bronnen (ophooglaag, onderstroming, depositie). Conservatief wordt aangenomen dat de verontreiniging werd veroorzaakt door de aluminiumfabriek. Bijgevolg is de verontreiniging historisch (activiteiten tot 1975). De verontreiniging is ontstaan op dit perceel. Er is een duidelijke aanwijzing dat de verhoogde concentraties in de grond en het grondwater een ernstige bodemverontreiniging vormen voor mens en milieu. Bijgevolg dient er een beschrijvend bodemonderzoek te worden uitgevoerd op dit perceel.
• Op de percelen 701A, 700X,  700W, 700T, 698E en 698F werd een verontreiniging met VOCL aangetroffen in het vaste deel van de aarde en in het grondwater. Deze verontreiniging in de grond en het grondwater werd vermoedelijk veroorzaakt door de voormalige activiteiten van de UMAL fabriek, voor 1975. De verontreiniging is historisch van aard. Er is een duidelijke aanwijzing dat de verhoogde concentraties in de grond en het grondwater een ernstige bodemverontreiniging vormen voor mens en milieu. Bijgevolg dient er een beschrijvend bodemonderzoek te worden uitgevoerd op dit perceel.
• Er wordt besloten dat deze kadastrale percelen wel asbestverdacht zijn.
• De onderzoekslocatie is, tijdens uitvoering van het onderzoek, gekend als een terrein waarvoor no-regret maatregelen geldig zijn naar aanleiding van een mogelijke PFAS-verontreiniging, dit volgens de website https://www.vlaanderen.be/pfas-vervuiling. De onderzoekslocatie vormt geen bronperceel van deze mogelijke verontreiniging.
• Op het perceel 698E werd bovendien een verontreiniging met zware metalen aangetroffen, maar voor deze verontreiniging is er geen aanleiding tot verder onderzoek.

Uit onderzoek van het dossier bleek dat de gemeente cumulatief kon voldoen aan alle vereisten om aanspraak te maken op het statuut van 'onschuldige eigenaar', immers:

• De gemeente heeft de bodemverontreiniging niet zelf veroorzaakt.
• De bodemverontreiniging is tot stand gekomen vóór het tijdstip waarop zij eigenaar van de gronden werd.
• Zij was niet op de hoogte en behoorde niet op de hoogte te zijn van de bodemverontreiniging op het ogenblik dat zij eigenaar van de gronden werd. 

Op 16 januari 2023 werd een vrijstellingsaanvraag aangetekend aan de Ovam overgemaakt, samen het met oriënterend bodemonderzoek.

Op 31 januari 2023 besliste de Ovam om zowel het oriënterend bodemonderzoek volledig te verklaren, en conform de bepalingen van artikel 23 §2 van het Bodemdecreet ook de vrijstelling van verdere maatregelen (opmaak van een beschrijvend bodemonderzoek en eventueel een bodemsaneringsproject) aan de gemeente toe te kennen.

Het gevolg hiervan is dat de Ovam ambtshalve zal overgaan tot de opmaak van een beschrijvend bodemonderzoek (en indien nodig een saneringsproject), en de gemeente hier noch financieel, noch procedureel moet voor instaan. Ze wordt als eigenaar wel betrokken bij alle procedurestappen.

Er is een beroepsmogelijkheid tegen de beslissing van de Ovam, en dit binnen een termijn van 30 dagen na ontvangst van de beslissing (1 februari 2023). De dienst Leefomgeving is van mening dat hiertoe geen aanleiding is. Aan het college wordt gevraagd om kennis te nemen van de beslissing van de Ovam.

Decreet van 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming

Besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2007 houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering en de bodembescherming