Als erfgoedorganisatie werkt Erfpunt vandaag met de Wase gemeenten en erfgoedgemeenschap samen rond het Waas erfgoed. Om de werking te garanderen, zijn er verschillende bronnen van inkomsten. Subsidies en toelagen van de Vlaamse overheid, contributies van elk van de 10 deelnemende gemeenten (€0.40 – jaarlijks geïndexeerd) en vrijwillige bijdrages van enkele gemeenten zijn daar de belangrijkste van (de exacte cijfers zijn terug te vinden in de presentatie van Erfpunt in bijlage). Door verschillende factoren staat de huidige werking, met name de archeologische dienstverlening, meer en meer onder druk. Zwijndrecht deed en doet een beroep op de archeologische expertise van Erfpunt, onder meer voor de Sint-Martinuskerk, het Binnenplein en de stationsomgeving.
De inflatie, besparing op vrijwillige bijdragen en toenemend aantal ontwikkelingsprojecten bij gemeenten legt enorme druk op het basisdienstenaanbod van de organisatie aan de Wase gemeenten. Eerste stappen binnen archeologietraject (preadvies en bureaustudie) kunnen niet langer met de huidige contributies worden gefinancierd.
Een kort-door-de-bocht-oplossing zou zijn om de archeologische werking af te bouwen. Op korte termijn betekent dit een besparing, maar op langere termijn heeft dit een averechts effect. Het stopzetten van het dienstenaanbod met betrekking tot archeologietrajecten houdt zowel financiële als projectmatige nadelen in voor de gemeenten. Gemeentelijke investeringsprojecten zullen aanzienlijk duurder worden (o.m. wegvallen Btw-vrijstelling op terreinwerk, beleidsondersteuning…).
Een andere optie is een eventuele reorganisatie van het team Onderzoek. Dit brengt als risico mee dat heel wat in-house expertise verloren gaat. Het archeologietraject wordt dan volledig betalend maar de kostprijs voor terreinwerk wordt goedkoper ten gevolge van lagere loonkost. Ook dit is slechts een kortetermijnoplossing, want de verantwoordelijkheid en coördinatie over het team zorgt voor extra belasting bij het team Beleid en ondersteuning en zal extra financiële input van de gemeenten vragen om deze taken uit te voeren. Dit voorstel mist tevens de proactieve zet voor meer Vlaamse subsidies vanaf 2027.
Erfpunt vraagt dan ook uitdrukkelijk om het grotere plaatje voor ogen te houden en net te opteren voor het versterken van het team van erfgoedconsulenten met een beleidsarcheoloog. Deze keuze biedt de beste garantie op het behoud van alle voordelen die de Wase gemeenten bij archeologietrajecten nu genieten en is tevens een proactieve zet voor meer Vlaamse subsidies vanaf 2027. Dit kan echter alleen worden gerealiseerd door de bijdrages van de gemeenten te verhogen, concreet een verdubbeling met €0.40 / inwoner. Op langere termijn maakt Erfpunt zich sterk dat een contributieverhoging voor de gemeenten de beste keuze is. Zo investeren ze duurzaam in een kwalitatieve en uitgebreide dienstverlening voor het realiseren van hun eigen lokaal onroerenderfgoedbeleid. Indien het college hiermee instemt, zal dit moeten verankerd worden in het exploitatiebudget vanaf 2024.
Vermits dit een beslissing betreft die alle 10 gemeenten binnen de IOED samen moeten nemen, wordt op 31 augustus een overleg gepland in Sint-Niklaas. Om 10u wordt er afgesproken aan de balie van de erfgoedsite Zwijgershoek (Zwijgershoek 14). Schepen Ann Van Damme is dan verhinderd, haar aangeduide plaatsvervanger (GR lid Leander Luyten) zal aanwezig zijn op de vergadering.
Het college stemt in met een verdubbeling van de jaarlijkse bijdrage aan Erfpunt van €0.40/inwoner (+ indexatie) naar €0.80/inwoner vanaf 2024.
Het college verankert deze verhoging in het exploitatiebudget vanaf 2024.
Voor de gemeente Zwijndrecht neemt volgende persoon deel aan het overleg op 31 augustus: Erfpunt bestuurslid en Zwijndrechts gemeenteraadslid Leander Luyten.