2023_CBS_01044 - Energielandschap 2050 Waasland - stand van zaken traject fase 1: opmaak regionale ruimtelijke visie - kennisname

De klimaatverandering wordt veroorzaakt door de uitstoot van een overmaat aan broeikasgassen. Een meerderheid van de broeikasgassen komt vrij naar aanleiding van energie die we nodig hebben. Een groot deel van het antwoord op de klimaatproblematiek is dan ook een energietransitie: een transitie van gebruik van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare en duurzame energiebronnen.

Ook het Waasland is gevoelig voor de gevolgen van klimaatverandering. Niet alleen droogte maar ook wateroverlast zullen de regio de komende jaren voor uitdagingen stellen. Het is dan ook belangrijk om de Wase omgeving op een doordachte manier in te zetten om de energie van zon, wind, water en biomassa te oogsten en zo efficiënt mogelijk tot bij de verschillende gebruikers te brengen.

De Provincie Oost-Vlaanderen, Interwaas en de 12 Wase gemeenten (Beveren, Kruibeke, Lokeren, Moerbeke, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Stekene, Temse, Waasmunster, Zele, Hamme en Zwijndrecht) beslisten om deze uitdaging aan te gaan. Onder de vlag Energielandschap 2050 Waasland maakt de provincie Oost-Vlaanderen in samenwerking met deze partners hiervoor een gedragen en ruimtelijk geïntegreerde bovenlokale visie op. Deze visie maakt onderbouwd duidelijk waar welke installaties kunnen komen die hernieuwbare energie produceren, opslaan en soms ook omslaan naar andere vormen van energie. De visie toont hoe die duurzame energie tot bij de verschillende verbruikers kan komen: in de meest geschikte vorm, op de meest efficiënte manier.

Samen met de visie wordt ook een strategie met actieprogramma opgemaakt waarin deze – en eventueel andere relevante – partners engagementen aangaan om een rol op te nemen in de realisatie van de onderdelen van de visie en om instrumenten die ter hunner beschikking staan in te zetten.

Het proces voor de opmaak van een regionale ruimtelijke visie, de eerste fase van het traject, volgt een stappenplan met enkele duidelijke mijlpalen:

Stap 1: de verkenning. Hierbij werd de eigenheid van het Wase landschap blootgelegd en werden de missie en ambities scherpgesteld. Deze fase resulteerde in volgende producten:

• Procesnota. Mijlpaal: validatie procesnota. Goedgekeurd door het college in zitting van 8 december 2020.
• Rapport landschapslezing.
• Rapport energiesysteem en -verbruik.
• Ambitiekader 1.0. Mijlpaal: validatie ambitiekader 1.0. Goedgekeurd door het college in zitting van 19 oktober 2021.
• Potentie- en restrictiekaarten.

Stap 2: de scenario ontwikkeling. Tijdens deze stap werden bouwstenen besproken, een afwegingskader gebouwd en verschillende toekomstscenario’s ontwikkeld. In deze fase werden volgende producten opgemaakt:

• Rapport bouwstenen.
• Tussentijds rapport Long List Scenario’s.
• Tussentijds rapport Short List Scenario’s.
• Afwegingskader 1.0: in opmaak.
• Communicatieplan: kennisname door college in zitting van 17 mei 2022.

Stap 3: de visievorming. Hierbij worden alle inzichten gebundeld tot een gedragen visie, die de volgende mijlpaal is in het traject. De ontwerpversie van de visie werd opgemaakt.

Stap 4: strategie met actieprogramma. Eens de visie duidelijk is, wordt de strategie opgemaakt, nl. een plan van aanpak en actieprogramma 1.0. Dit is de laatste mijlpaal in het traject.

Tijdens het traject waren er meerdere inspraak- en terugkoppelingsmomenten. Dit onder de vorm van workshops en overlegmomenten met de stuurgroep. De gemeente heeft hier steeds haar standpunten m.b.t. installaties voor hernieuwbare energie doorgegeven:

• Landschappelijke draagkracht: we moeten er rekening mee houden dat er in het Zwijndrechts woonweefsel al heel wat welzijnsverstorende elementen aanwezig zijn zoals snelweg- en spoorinfrastructuur, lawaai- en lichtvervuiling. Open ruimte zonder bijkomende prikkels is dan ook geen overbodige luxe. We moeten hiermee rekening houden bij de locatiekeuze van installaties voor hernieuwbare energie.
• EHUB Blauwe Hoeve (Herdi): in het beleidsplan ruimte wordt dit serrecomplex als een anomalie beschouwd. Het bedrijf wordt getolereerd, waarborgen voor bedrijfszekerheid worden ondersteund maar grootschalige uitbreiding met bijkomend ruimtebeslag is niet toegestaan. Deze potentiële EHUB mag dus geen aanleiding geven tot verdere grondinname.
• Windturbines:
1. Ter hoogte van E34: Zwijndrecht streeft een duidelijke landschappelijke definitie na met een gebufferde E34 als grens van verstoring door het gebied ten noorden van de E34. De gemeente ziet windturbines hier graag enkel ten noorden van de E34.
2. Nabestemming ontginning Argex: het inrichtingsplan voorziet inrichting als natuurgebied voor het herstel van de fortstructuur.
• Zonneparken: grondtaluds van E34 doen ook dienst als PFAS-berging. Dit is al zeker een aandachtspunt naar beheer, mogelijke saneringsnoodzaak en bevestiging van constructies. Harde constructies langs landschapszijde (zuiden) zouden de akoestische kwaliteiten kunnen beïnvloeden. Begroening van deze zijde is beslist beleid. PV op harde schermen is prioritair.

Het afwegingskader, de visie en het actieprogramma worden momenteel gefinaliseerd. In september plant de provincie Oost-Vlaanderen een ronde te doen bij alle deelnemende gemeenten om het ontwerp afwegingskader, visie en actieprogramma toe te lichten en te bespreken. Daarna volgen de laatste aanpassingen zodat het in oktober/november ter goedkeuring aan de provincieraad kan worden voorgelegd. Daarna wordt een event gepland om fase 2, de uitvoering, te starten. Dit wordt de kick-off van het traject programmawerking waarin voor de eerste keer in functie van de volgende meerjarenplannen wordt afgesproken wie op welke delen van het Energielandschap zal werken met welke middelen en mensen.