2024_CBS_00816 - Project Duurzame Last Miles - voorstel tot goedkeuring

E-commerce groeit elk jaar met 20%: meer en meer pakjes worden vervoerd tot aan mensen hun deur. Als e-commerce op hetzelfde tempo blijft groeien, zullen er in 2030 maar liefst 36% meer transportvoertuigen op de baan zijn, wat zorgt voor 30% meer CO2 uitstoot. De grootste impact van leveringen zit in de zogenaamde ‘last mile’, namelijk het laatste stuk transport van bij een logistiek knooppunt tot bij het huis van de consument. Onderzoek wees uit dat leveringen in afhaalpunten veel ecologischer zijn dan thuisleveringen. Koeriers stoten tien keer minder uit als ze een pakje in een afhaalpunt leveren. De resterende impact hangt af van hoe de consument z’n pakje afhaalt. 

Niet alle inwoners in onze regio hebben een afhaalpunt op wandel- of fietsafstand. Hier zullen mensen dus vaker kiezen voor thuislevering of met de auto naar een afhaalpunt gaan. Hier zit dus nog een groot potentieel voor CO2-reductie. 

Daarom vraagt Interwaas of het lokaal bestuur wil instappen in een nieuw regionaal project Duurzame Last Miles. Dit project beoogt extra pakjesautomaten te plaatsen in het Waasland en inwoners te sensibiliseren over ecologische pakjesbezorging met een communicatiecampagne. Er wordt geen financiële bijdrage gevraagd.

Dit project wil de impact van de last miles van e-commerce verminderen d.m.v. twee grote acties: 

• Het bestaande afhaalnetwerk in de regio uitbreiden met bpost pakjesautomaten, beschikbaar voor alle koerierdiensten, 24 op 7 beschikbaar voor maximale klanttevredenheid. 
• Huishoudens in het Waasland stimuleren om vaker voor levering in een afhaalpunt te kiezen, én zich ecologisch te verplaatsen hiernaartoe. Hiervoor lanceert Interwaas een regio-brede sensibilisatie actie. 

Interwaas geeft volgende timing mee:

Plaatsing en opvolging pakjesautomaten bpost:

• Het lokaal bestuur stelt zelf één of meerdere locaties voor (bijlage: een overzicht van de huidige automaten in de regio):
  1. Een toegankelijke openbare plaats dichtbij andere voorzieningen (supermarkt, openbaar vervoer, Hoppinpunt, sporthal...).
  2. Idealiter is er geen bijkomende verharding nodig.
• Het lokaal bestuur moet voor de plaatsing van een automaat toestemming voor inname van de openbare ruimte verlenen.
• Bpost blijft te allen tijde eigenaar van de automaat en is verzekerd voor schade (brand, vandalisme, overstroming…). Het lokaal bestuur dient zich hiervoor niet te verzekeren.
• Er is keuze uit twee types automaten. Lean lockers zonder scherm werken via bluetooth. De Classic locker met scherm is ietwat gemakkelijker in gebruik. Tijdens een plaatsbezoek wordt onderzocht of de plaatsing van een classic locker mogelijk en gewenst is. Op elke locatie wordt er gestart met 26 deurtjes, i.e. 2 modules. 
• Het lokaal bestuur voert eventuele voorbereidende werken uit (zie bijlage).
• De Mybpost app is gratis te downloaden op de smartphone. Een gebruiksaanwijzing is beschikbaar op alle automaten, alsook een telefoonnummer van de klantendienst (24/7 bereikbaar). 
• De duur van de overeenkomst is 5 jaar en kan kosteloos opgezegd worden na 3 jaar (opzegtermijn van 2 maanden). Na 5 jaar wordt de overeenkomst stilzwijgend verlengd voor onbepaalde duur. Tijdens deze periode kunnen beide partijen de overeenkomst op elk ogenblik beëindigen mits het respecteren van een voorafgaande opzegtermijn van 6 maanden (bijlage: een standaard overeenkomst tussen bpost en partner).
• Een accountmanager van bpost wordt aangeduid als spoc voor de Wase gemeenten en regelt eventuele tijdelijke verplaatsingen omwille van werken, etc.

Rol van het lokaal bestuur:

• Aanduiden van een persoon die aanspreekpunt is voor dit project.
• Locatie(s) voor locker(s) kiezen en hiervoor de nodige toestemming en eventuele voorbereidende werken in orde maken.  
• Actief de communicatiecampagne kenbaar maken op de eigen kanalen; website, sociale media en infomagazine. Al het materiaal zal hiervoor aangeleverd worden.

Advies dienst Leefomgeving:

Reeds in 2023 stelde bpost rechtstreeks de vraag aan de gemeente Zwijndrecht om bpost pakjes automaten te plaatsen op het openbaar domein. Na aftoetsing met de bevoegde schepenen RO en Uitvoering werd er toen reeds geadviseerd om hier niet op in te gaan omdat er geen (politiek) draagvlak was. De voornaamste redenen waren toen:

• Bpost kan geen vrijstelling bekomen van een inname Openbaar Domein volgens het laatste door de gemeenteraad goedgekeurde reglement. Echter bpost vraagt uitdrukkelijk dat ze kosteloos gebruik mogen maken van het openbaar domein.
• Bpost is eerder een commercieel bedrijf en ondanks dat bpost aangeeft dat andere gebruikers en bedrijven gebruik mogen maken van deze pakjesautomaten, genereert dit wel een monopolie voor hen zonder dat we de markt laten spelen.
• Op het gebied van ruimtelijke ordening is dit toch weer extra "straatmeubilair" met impact op het openbaar domein en mogelijke mobiliteitsproblemen. Als voorbeeld kunnen de we verschillende kledingcontainers van IBOGEM aanhalen die er ook al staan en waar er in het begin regelmatig meldingen waren om een bestaande locatie te verplaatsen.
• Er staat reeds een zeer goed bereikbare pakjesautomaat van bpost aan de Carrefour site, die goed functioneert en geen overlast of mobiliteitsproblemen met zich meebrengt.
• Er zijn nog genoeg mogelijkheden op privé grond (bv Lidl, Aldi, Delhaize, ...) of het eigen postkantoor van bpost in de Statiestraat waar dergelijke pakjesautomaten kunnen geplaatst worden.
• Er wordt op geen enkele manier de mogelijke vermindering van CO2 uitstoot berekend. Het gaat louter om veronderstellingen. Bijkomend is het sterk afhankelijk van het verplaatsingsgedrag van de consumenten zelf waardoor de mogelijke CO2 winst eerder beperkt blijft.

De dienst Leefomgeving adviseert negatief en vraagt aan het college om geen bijkomende bpost pakjesautomaten te plaatsen op het openbaar domein maar zich wel te engageren om de sensibilisatiecampagne mee uit te dragen in functie van de reeds bestaande pakjesautomaten.