Ça va? Zwijndrecht bestaat ondertussen meer dan 2 jaar. Het startte in de nasleep van Corona waarbij mentaal welzijn van jongeren een prominente plaats kreeg in het maatschappelijk debat. De krantenkoppen toppen, ook vandaag, met ‘1 op 5 jongeren kampt met psychische problemen’ (Het laatste nieuws, 22/03/2023). Formeel onderzoek, zoals Jongeren en gezondheid (2022), geeft een meer genuanceerd beeld. Jongeren zijn over het algemeen tevreden al neemt gevoel van zenuwachtigheid toe en stijgt het aantal jongeren met zelfmoordgedachten. Net daarom is het nodig om jongeren te bereiken die het goed doen en, in sommige gevallen, nood hebben aan een babbel of meer.
Januari 2022 startte Ça va? Zwijndrecht als een samenwerking tussen de gemeente Zwijndrecht, in hoofdzaak de jeugddienst, en Arktos. Sinds november 2023 is het JAC, als gevolg van de OverKop-erkenning, ook partner geworden.
In het inhoudelijk verslag ça va van 2022 spraken we over de intentie om door te groeien tot een volwaardig OverKopHuis. OverKop Sint-Niklaas kreeg in 2023 middelen die moesten gaan naar OF Psycho-educatie OF naar de opening van een nieuw huis als er nog maar 1 OverKopHuis was in de regio. In enkele rondes met alle lokale besturen in regio Waas en Dender kwamen Ça va? te Zwijndrecht en Vagevuur te Lokeren als beste praktijken naar voor om de OverKop erkenning te krijgen. Dit werd beslist op basis van verschillende objectieve criteria, zoals bestaande netwerken, aandacht voor mentaal welzijn als thema en de vooropgestelde doelstellingen.
Deze officiële erkenning is een mooi compliment vanuit het OverKopNetwerk en Agentschap Opgroeien voor onze werking. Het betekent ook een licht aangepaste werking. Waar we voordien een combinatie hadden van een ontmoetingsplek en een vindplaatsgerichte werking die beide vanuit het jeugdwerk ontstonden komt daar nu een welzijnswerker bij. Die koppeling tussen jeugdwerk en jeugdwelzijnswerk is cruciaal voor een OverKop-werking. Dit betekent in praktijk dat de jeugdwerker zich meer kan focussen op bereiken van jongeren en inzetten op brede preventieve thema’s (zoals veerkracht, inspraak, plezier maken…) en de JAC-collega kan focussen op vraagverheldering en, waar nodig, doorverwijzing naar de geschikte hulpverlening of partnerorganisatie(s).
De ontmoetingsplek is wekelijks op twee momenten geopend. Dit op woensdagnamiddag en vrijdagavond. Op vraag van de jongeren werd sinds Pasen 2024 het openingsmoment van vrijdag verplaatst naar maandag, gezien hier meer nood aan is en dit beter past binnen hun planning.
Het aanbod van activiteiten wordt steeds opgesteld in functie van en samen met de lokale jongeren. We proberen hier een evenwicht tussen vrijetijds en educatieve activiteiten met de focus op welzijn te zoeken. Hiervoor is het essentieel dat we continu signalen blijven detecteren en opvangen van onze jongeren.
Kansen en uitdagingen voor 2024
Bereik
- Door de combinatie van het creëren van een fysieke ontmoetingsplek enerzijds en het inzetten op vindplaatsgericht werken anderzijds, vergroot het bereik van het project en merken we dat er steeds meer jongeren hun weg vinden naar de werking, of op z’n minst al weten waarvoor het project staat (zonet nog het compliment gekregen dat we op dagbasis evenveel jongeren bereiken als overkop Sint-Niklaas of zelfs Gent). De verschillende expertises van de partners zorgen er ook voor dat we niet steeds het warm water moeten uitvinden, maar beroep kunnen doen op gedeelde kennis, methodieken en knowhow om het project verder te laten groeien. Dit is reeds te merken aan het aantal aanwezige jongeren tijdens de openingsmomenten en de outreachende activiteiten. Daarnaast vinden jongeren die trajecten doorlopen bij bv. het JAC ook hun weg naar onze werking, wat voor een mooie kruisbestuiving en wisselwerking zorgt. We stellen ook vast dat het project gekend is bij interne diensten zoals Welzijn en Samenlevingsopbouw, wat voor een constructieve wisselwerking zorgt.
Inzet Eerstelijnspsychologen
- Vanaf 2024 zal er vanuit de conventie eerstelijns psychologische zorg een klinisch orthopedagoog vaste zitdagen hebben op de ontmoetingsplek. Daarnaast zijn er nog gesprekken lopende met andere kandidaat-psychologen om dit hulpverleningsaanbod uit te breiden en nog meer mogelijkheden aan te bieden op locatie. Belangrijk hierbij is dat dit een gratis aanbod is voor jongeren tot 23 jaar.
Infrastructuur
- Doordat we beschikken over verschillende mogelijkheden op vlak van infrastructuur, kan er sterk ingezet worden op een brede waaier aan activiteiten. Zowel het jeugdcentrum, de Oude Pastorij, de Sporthal, het Skatepark en basketbalveld bieden kansen om op locatie activiteiten te organiseren. Door hiervan gebruik te maken, merken we ook een sterke stijging in het bereik van jongeren en stellen we vast dat we veel jongeren kunnen breiken die we anders niet op de ontmoetingsplek zouden zien. Het aanbieden van activiteiten op locatie zorgt er net voor dat de drempel verlaagd wordt en dat jongeren makkelijker durven binnenstappen in de ontmoetingsplek.
Themaspecifieke kennis
- We merken op dat de jongerenwerkers van de jeugddienst en Arktos signaleren dat ze rond specifieke thema’s zoals bv. suïcide, te weinig inzicht hebben in de sociale kaart en te weinig kennis van gespreksmethodieken om voldoende antwoord de bieden op eerstelijnsvragen die binnenkomen op Overkop. Met de komst van de welzijnswerker vanuit het JAC kunnen we hieraan tegemoetkomen enerzijds door kortdurende hulpverleningstrajecten aan te bieden aan jongeren en anderzijds tweewekelijks intervisie momenten aan te bieden aan het hele team omtrent desbetreffende thema’s. Met als doel dat tegen eind 2024 alle jeugdwerkers in staat zijn om eerste gesprekken te voeren met de jongeren die daar nood aan hebben. Wel dienen we hier ook aan te geven dat we vaststellen dat de jongeren die we bereiken zeker de stap naar een eerste gesprek durven zetten bij alle medewerkers van OverKop. Dit is alvast een positief gegeven.
Taakverdeling
- Er wordt gestreefd naar een nog duidelijkere taakverdeling en efficiënte inzet van de personeelstijd. Dit zullen we realiseren door een externe facilitator (coördinator CAW Oost-Vlaanderen) te laten komen die dit als neutrale derde in kaart zal brengen en input biedt tot een efficiëntere taakverdeling. Doordat er ondertussen wat personeelswissels zijn gebeurd, is het noodzakelijk dat de taakverdeling opnieuw bekeken wordt in functie van efficiëntie, en van de juiste man/vrouw op de juiste plaats. De beperkte tijd die alle medewerkers hebben, dienen we optimaal te benutten. In dit opzicht merken we dat er momenteel zeker nog ruimte voor verbetering is.
De personeelsinzet bestaat momenteel uit volgende bezetting:
Jeugddienst
- Sean (openingsmoment maandag)
- Vera (tweewekelijks openingsmoment woensdag)
- Reno (tweewekelijks openingsmoment woensdag)
JAC:
- Joke: Tweewekelijks openingsmoment op maandag én wekelijks openingsmoment op woensdag
Arktos:
- Bregt: Wekelijks 1x openingsmoment en minstens 1x outreach (afhankelijk van weersomstandigheden)
Hoewel dit veel mag lijken, merken we dat dit in praktijk zeker geen overbodige luxe is. Zeker gezien er steeds meer jongeren komen, is het aangewezen met minstens 2 personen te staan tijdens openingsmomenten. Op deze manier kan de focus gelegd worden op het begeleiden van de activiteit maar ook op het één-op-één contact met de jongeren en kan er ingegrepen worden indien nodig.
Fusietraject
- Dit gegeven zal ongetwijfeld een impact hebben op de werking van OverKop Zwijndrecht. Zeker nu Beveren zelf ook van start is gegaan met de uitbouw van een eigen OverKop-initiatief. Om ervoor te zorgen dat we dit positief benaderen, zijn we reeds in gesprek met de collega’s van onze toekomstige gemeente, om zo de werkingen van onze projecten op elkaar af te stemmen en elkaar te versterken waar nodig. Er is reeds sprake van een eerste samenwerking; namelijk gezamenlijke schoolbezoeken op de secundaire scholen in Beveren en te Linkeroever, om zo OverKop in zowel Zwijndrecht als Beveren bekend te maken.
Verduurzaming OverKop Zwijndrecht
- Gezien de middelen die voorzien werden vanuit ons lokaal bestuur voor de samenwerking met Arktos ten einde lopen op 31 december 2024, willen we ervoor ijveren om dit verder te zetten in de toekomst. Het zou bijzonder jammer zijn om dit project te zien eindigen, terwijl er net vastgesteld kan worden dat het nieuwe samenwerkingsverband zijn vruchten afwerpt en voor een zeer positieve evolutie zorgt. Daarom vragen we dan ook om de toekomst van dit project veilig te stellen en verder te blijven inzetten op het bespreekbaar maken en versterken van het mentaal welzijn van onze jongeren. De samenwerking met partnerorganisatie Arktos is een grote meerwaarde en biedt een zeer complementaire aanvulling op de werking van de ontmoetingsplek. Zonder het vindplaatsgericht aspect, zouden we niet staan waar we nu staan met OverKop Zwijndrecht.
- Tot op heden blijft het onduidelijk of de middelen die werden verkregen ter uitbouw van bijkomende OverKophuizen in Lokeren en Zwijndrecht vanuit het Agentschap Opgroeiend bestendigd zullen worden. Er werd reeds een schriftelijk signaal aan het Agentschap gegeven dat we snel duidelijk hopen te krijgen over de verderzetting van deze middelen. In het geval van Zwijndrecht wordt deze subsidie aangewend om de werking van het JAC/CAW in te kopen. Op dit moment is er dus veel onzekerheid naar de toekomst toe voor zowel de werkkrachten in het OverKophuis alsook op vlak van het aanbod dat we de jongeren kunnen bieden. We hopen echter dat er zowel vanop Vlaams als lokaal niveau engagement getoond zal worden om dit project te blijven ondersteunen en verder te zetten in zijn huidige vorm.