2024_CBS_01266 - Herbestemming Sint Martinuskerk - Erfgoed

De projectgroep, bestaande uit ambtenaren en collegeleden heeft op 4 september het definitieve ontwerp mogen ontvangen van Korteknie-Stuhlmacher Architecten.
De projectgroep kreeg toelichting over de laatste aanpassingen (pag.11), het kleurenpalet (pag.10) en de meerkosten en besparingen.
Om tot een finaal ontwerp te komen, moeten er nog een aantal besluiten worden genomen door de bouwheer.
Vermits er verdeeldheid is over een aantal zaken hieromtrent, wil de projectgroep deze moeilijke evenwichtsoefening voorleggen aan het college.
Hierin is het belangrijk om een evenwicht te zoeken in het bewaren van erfgoed alsook het bewaren van een toekomstige neutrale polyvalente werking. Er wordt reeds +/- 7 miljoen euro belastinggeld gespendeerd aan het behoud van een kerkgebouw en herbestemming ervan. De gevoelige vraag is nu hoeveel er van het kerkelijk erfgoed aan binnenzijde ook bewaard of tentoongesteld moet worden. 

Het gaat over een beslissing inzake:

- Al dan niet voorzien van een glazen plaat in vloer. Hierdoor kan men de 8 meter op 1,5 meter lange oude funderingsresten blijvend ontsluiten voor het publiek.(pag.19)

Meerkost
+/- 15 000 euro
Voordelen 
Er wordt een ontdekking van de archeologische vondsten permanent ontsloten.
Het spreekt tot de verbeelding.
Het is een return van de investeringen van de archeologische werken.
Het geeft een goede aanleiding om hier op educatieve wijze mensen te vertellen over de 6 bouwfasen van de kerk.
Nadelen
Het onderbreekt de vloer thermisch.
Visueel breekt het de grote polyvalente ruimte in twee delen door een verschillende vloerafwerking. Gestreefd naar eenheid en uniformiteit met twee gelijksoortige materialen, zorgt het glas voor een breuk in die gedachtegang. 
Er moet ook verlichting in voorzien worden om de zaken zichtbaar te houden.
Het betreft slechts een funderingsaanzet, was nooit ontworpen/gemaakt om zichtbaar te zijn. Het heeft dus weinig esthetische en educatieve meerwaarde. 
Advies architecten
Zij zien hierin geen meerwaarde en opteren eerder voor een alternatieve visuele markering aangevuld met informatie. Het is voor hen veel belangrijker om te kunnen verbeelden wat er ooit is geweest, hoe de kerk geëvolueerd is naar de toestand waarin iedereen deze kent. Het aanbrengen van de plattegrond in zijn totaliteit is vanuit hun standpunt dan veel waardevoller. Ondersteunt op een veel betere manier het verhaal volgens hen. De archeologische onderzoeken waren slechts een middel om deze theorieën te kunnen bevestigen en te onderbouwen. 
Advies Heemkundige kring en Cultuurraad
Zij zijn voor het installeren van een glasplaat indien de historische gevel voldoende zichtbaar is.(zie bijlagen).
Advies Erfpunt
Zij geven in hun argumentatie geen echte voorkeur. Zij benoemen ook waardige alternatieven. Beide opties kunnen voor hen.(zie bijlage).
Advies projectgroep
Er is 1 persoon volledig overtuigd van deze optie, een aantal leden twijfelen en de helft van de leden volgen de argumentatie van de architecten.

- Al dan niet voorzien van een alternatieve markering in de vloer ter hoogte van de contouren van de oude kerk.(voorbeeld zie pag.20 tot 23)

Meerkost
Zal er ook zijn, maar is nog niet berekend omdat er verschillende opties zijn.
Je kan een inslijping voorzien (pag. 20,21), je kan stenen hameren (pag. 22,23), je kan subtiele kleurlijnen aanbrengen, verlichting, spijkers, enz...
Voordelen
De volledige contouren van oude kerk zijn zichtbaar voor publiek.
De vloer wordt niet onderbroken.
Het is architecturaal subtiel, maar visueel sterk.
Nadelen
Als de vloer gehamerd wordt, kan de vloer misschien te ruw worden en is dit niet handig voor het poetsmachine.
Er is geen echte muur/fundering ontsloten.
Het is slechts een suggestieve beeldvorming van 1 bouwfase.
Advies architecten
Dit concept heeft hun voorkeur. Het is voor hen veel belangrijker om te kunnen verbeelden wat er ooit is geweest, hoe de kerk geëvolueerd is naar de toestand waarin iedereen deze kent. Het aanbrengen van de plattegrond in zijn totaliteit is vanuit hun standpunt veel waardevoller. Ondersteunt op een veel betere manier het verhaal. De archeologische onderzoeken waren slechts een middel om deze theorieën te kunnen bevestigen en te onderbouwen.
Advies Heemkundige kring
Ze zouden deze werkwijze willen gebruiken om de contouren van de ganse kerk uit 1745 te tonen. Maar wel naast het gebruik van de glasplaat.
Advies projectgroep
De helft van de leden is overtuigd van deze manier van het verleden te ontsluiten, vertellen en vorm te geven. Om het verhaal volledig te vertellen verkiest de projectgroep deze vorm in combinatie met extra duiding met beeld- en tekstmateriaal.

- Het herplaatsen van het tabernakel in de herbestemde kerk. Hier kan de keuze gemaakt worden om deze in de hoogzaal te plaatsen of deze niet te herplaatsen. (intekening pag.33). 

Meerkost
Niet geweten. Het zal gaan over het naar boven takelen als je het wil voorzien in de hoogzaal. En/of het voorzien van een stevig bevestigingssysteem aan de muur.
Voordelen
We bewaren een belangrijk lokaal historisch kunstwerk van de katholieke kerk. Het krijgt een prominente plaats in het gebouw waar het thuishoorde.
Het heeft momenteel geen andere plaats waar het ontsloten kan worden. 
Nadelen
Het is immens groot, en dus ook aanwezig. Dit kan zorgen voor het bedoezelen van de neutrale werking die we in de toekomst willen voorzien de herbestemde kerk.
Advies architecten
Zij adviseren om hiervoor een andere plaats in de gemeente te zoeken en hopen dit niet te moeten inplannen in de herbestemde kerk.
Wanneer het wel in de herbestemde kerk voorzien moet worden, opteren zij om het te installeren in de hoogzaal omdat het daar boven de lambrisering van de hoogzaal zal kunnen hangen en niet té aanwezig zal zijn of functionele ruimte wegnemen.
Advies Heemkundige kring 
Het hoort bewaard te blijven als lokaal historisch erfgoed en liefst in het kerkgebouw. Het tabernakel moet niet gezien worden als een kerkelijk instrument maar als een kunstvoorwerp in neogotische stijl. Het is lokaal erfgoed. Waar het wordt geplaatst maakt hen weinig uit.
Advies projectgroep
Zij wensen die niet te ontsluiten in de herbestemde kerk wegens té groot en prominent aanwezig. Dit druist in tegen de visie van de neutrale toekomstige werking.

- Al dan niet voorzien van houten voorzetwanden die mogelijkheid geven om de kruisweg te ontsluiten of te verbergen (pag.14 en 16 beeld hoe het eruit ziet zonder voorzetwanden). De voorzetwanden zouden in de openingen passen. 

Meerkost
+/- 5000 euro
Voordelen
Op momenten dat de aanwezigheid van de gekleurde staties te opvallend aanwezig zou zijn, kunnen de voorzetwanden (eenvoudig) gemonteerd worden. Door het te kunnen afdekken, kan er in deze ruimte ook een rustige achtergrond zijn, om ervoor een tentoonstelling op te stellen.
Nadelen
Extra kosten. 
Opbergruimte voorzien voor de 14 voorzetwanden.
Advies architecten
Men opteert voor het hangen van gordijnen voor deze wanden, zodat deze staties gezien alsook afgedekt kunnen worden.(pag.1) 
Advies Heemkundige kring
De kruisweg moet terug in de kerk worden opgesteld in zijn originele staat, met duiding erbij. Het al of niet afdekken doet minder ter zake. Een vrees dat de luiken zeer vaak (altijd) dicht zullen blijven. Dit is lokaal erfgoed en stelt iets religieus voor, maar de religieuze context is weg.
Advies projectgroep
Zij opteren om de kruisweg niet opnieuw op te stellen, maar beseffen dat dit een belofte was aan de kerkfabriek. Voor hen is het daarom noodzakelijk dat deze opvallende panelen weggewerkt kunnen worden om de functionaliteit van deze ruimten te verhogen. Men is niet voor gordijnen omdat in het verleden al is gebleken dat het onderhoud geen evidentie is en voor wederkerende kosten en onderhoud blijft zorgen.

- Al dan niet presenteren van relieken van Sint Martinusparochie in de vitrine onder de mezzanine.(pag.53 + bijlage overzicht relieken)

Meerkost
Geen. De vitrine wordt sowieso voorzien als tentoonstellingsmogelijkheid. De relieken zijn in eigendom van de kerkfabriek H. Kruis.
Voordelen
Belangrijke lokale relieken van de Sint Martinuskerk kunnen op een mooi en serene wijze tentoongesteld worden.
Het blijft op de plaats van oorsprong of gebruik.
Nadelen
Het blijkt dat een aantal van deze voorgestelde relieken (bekers, paaskaars,..) reeds in gebruik zijn in de Heilige Kruis kerk in Zwijndrecht of ander parochies in Beveren.
Het zal geen evidentie zijn om deze terug te vragen.
Advies architecten
zie opstelling op pagina 53 van de PowerPointpresentatie.
Advies Heemkundige kring
Zij hebben een aantal voorwerpen aangeduid als lokaal erfgoed sterk verbonden met de geloofs- en dorpsgemeenschap van Burcht. Het zou jammer zijn dat deze voorwerpen nooit meer zichtbaar zouden zijn. Sommige staan nu in de H. Kruiskerk en worden gebruikt in de eredienst. De minste aantal liggen in de kluis bij de Heemkundige kring. 
Het tonen met duiding lijkt hen belangrijk. Kan mogelijk ook op een andere plaats. De stille ruimte? Daar lijkt de neutraliteit nog belangrijker.
De Heemkundige kring zou het ook jammer vinden dat tentoonstellingsruimte te definitief wordt ingepalmd door deze voorwerpen. Wie gaat de moeite doen om deze weg te nemen en nadien terug te zetten. 
Advies projectgroep
Niet veel mensen worden warm van deze tentoonstelling, maar iedereen vindt de opstelling zeer waardig en sereen waardoor men dit wel te aanvaarden vindt.